Katrín Monika Jósepsdóttir atvinnulífstengill

 

Katrín Monika tekur á móti blaðamanni í húsakynnum VIRK að Borgartúni 18. Saman göngum við inn í viðtalsherbergi og hefjum samtal um  sem miðar að því að upplýsa hvað atvinnulífstengill getur gert fyrir þá sem eru að hefja lokasprettinn sinn hjá VIRK og stenfa inn á vinnumarkaðinn.

„Ég kom til Íslands árið 2005 með vinkonu minni og vann í hótelgeiranum í þrjú ár, meðal annars vann ég á Hótel Borg í morgunþjónustu. Það var dálítið erfitt, ég þurfti að mæta klukkan sex og ég er ekki mikil morgunmanneskja. Ég kynntist á þessu tímabili íslenskum manni sem ég giftist, því bý ég hér. Ég hóf störf hjá VIRK 1. mars 2019. Ég er með masterspróf í opinberri stjórnsýslu frá Póllandi, sem viðurkennt var á Íslandi. Einnig lauk ég námi frá HÍ í „Íslensku sem annað mál“ og útskrifaðist með BA-próf þaðan.

Eftir að ég lauk náminu í Háskólanum fór ég að vinna hjá Vinnumálastofnun, fyrst sem þjónustufulltrúi, síðar sem vinnuráðgjafi og síðustu árin sem ráðgjafi. Flestir sem ég tók á móti hjá Vinnumálastofnun voru Pólverjar.“

Sinnir þú í þínu starfi hjá VIRK helst Pólverjum?
„Nei, ekkert frekar. Ég tók það fram þegar ég hóf störf hér að ég vildi ekki bara vera ráðgjafi fyrir Pólverja. Ég vil satt að segja heldur tala íslensku en pólsku. Hjá Vinnumálastofnun talaði ég pólsku að minnsta kosti helming starfsdagsins. Það bitnar á minni hæfni ef ég einskorða mig um of við pólskt umhverfi, en auðvitað nota ég pólskuna hér ef þarf, til dæmis ef ég er beðin um að lesa eitthvað yfir og þessháttar viðvik.“

Hvað vannstu við í Póllandi áður en þú komst til Íslands?
„Ég hafði bara verið í skóla þannig að ég hef enga reynslu af atvinnulífi í Póllandi í þeim skilningi. Mín kynslóð átti bara að klára skólann og síðan að fara að vinna. Ég fór samviskusamlega eftir því, enda alin upp í fastmótaðri kaþólskri fjölskyldu. Ég var 25 ára þegar ég lauk námi og þá fór ég beint til Íslands. Hefði ég ekki kynnst manninum mínum hefði ég örugglega farið aftur til Póllands.“

Já, það er töluverð reynsla að hafa í farteskinu, því hingað til VIRK leitar fólk frá ýmsum löndum sem á það sameiginlegt að eiga lítið bakland á Íslandi.

Hefur þú sem aðflutt góðan skilning á því hvernig það er að missa vinnu í nýju landi?
„Ég hef skilning á þeirri aðstöðu. Hjá Vinnumálastofnum hjálpaði ég samlöndum mínum mikið og ég fæ enn póst frá sumum þeirra ef þeir eiga í erfiðleikum. Já, það er töluverð reynsla að hafa í farteskinu, því hingað til VIRK leitar fólk frá ýmsum löndum sem á það sameiginlegt að eiga lítið bakland á Íslandi. Það hjálpar mér líka í starfi mínu sem atvinnulífstengill hjá VIRK hve vel ég kynntist íslenskum vinnumarkaði sem ráðgjafi hjá Vinnumálastofnun.“

Stundum eru einhverjar hindranir hjá fólki

Hvernig gengur að fá vinnu fyrir fólk sem er að koma úr þjónustu hjá VIRK?
„Vel – fyrir þá sem á annað borð vilja vinna. Stundum er það líka þannig að fólk vill vinna en áttar sig ekki á að það glímir enn við svo mikinn heilsubrest að það beinlínis getur ekki unnið þótt allt hafi verið gert sem mögulegt er til að fólk endurheimti starfsgetuna.“

Hefur þú sem atvinnulífstengill samband við mörg fyrirtæki?
„Já, við atvinnulífstenglar hjá VIRK erum í sambandi við mörg fyrirtæki, erum með lista sem við vinnum eftir. Við heimsækjum fyrirtæki og segjum frá atvinnutengingu VIRK og því að hægt sé að leita til VIRK eftir starfsmönnum. En við erum hins vegar ekki vinnumiðlun, við kynnum bara atvinnutengingu VIRK og hvaða tækifæri felast í henni fyrir fyrirtæki. Það er mjög misjafnt hvernig fyrirtæki taka þessu, flest taka því vel. Þau fyrirtæki sem vilja fá fólk í vinnu frá VIRK eru aðallega stór fyrirtæki og frekar einkafyrirtæki en fyrirtæki eða stofnanir í opinberum rekstri.

Ég tek við fólki sem hefur verið hjá ráðgjöfum og er tilbúið til að leita fyrir sér á vinnumarkaði, aðstoða við að útbúa ferilskrá eða uppfæra gamla ferilskrá. 

Ég tek við fólki sem hefur verið hjá ráðgjöfum og er tilbúið til að leita fyrir sér á vinnumarkaði, aðstoða við að útbúa ferilskrá eða uppfæra gamla ferilskrá. Atvinnulífstengill er síðasti lykillinn í starfsendurhæfingu. Fólk er þá búið að vera í þjónustu hjá VIRK í mislangan tíma og fara í gegnum ýmis konar úrræði til að hjálpa því að ná heilsu á ný.“

Hvernig gengur þetta svo fyrir sig?
„Einstaklingar sem koma í atvinnutengingu eru misjafnlega staddir. Stundum eru einhverjar hindranir hjá fólki, svo sem kvíði, það hefur kannski verið töluvert lengi frá vinnu, líka er nokkuð um að fólk hafi aldrei áður leitað að vinnu. Svo eru það einstaklingar sem þurfa að skipta alveg um starfsvettvang. Það getur verið erfitt að hafa kannski verið tuttugu ár á sama stað og þurfa að breyta til. Atvinnutengingin skiptist í almenna tengingu og IPS. Ég starfa við almenna atvinnutengingu og yfirleitt erum við þrjá til fjóra mánuði með hvern einstakling í þjónustu.“

Er auðvelt að sjá hvað hentar hverjum og einum að vinna við?
„Best er ef fólk veit hvað það vill og hentar því. En stundum er það þannig að einstaklingur þarf að móta stefnu, veit ekki hvað hentar eða hvað hann langar til að gera – þá reynum við að koma til móts við þær hugmyndir. Ég gæti þess vel að vera fagleg í samskiptum.“

Já, það eru margir sem geta ekki lengur unnið við það sem þeir gerðu áður og þurfa því að leita fyrir sér á nýjum slóðum. 

Eru margir sem leita til VIRK sem vilja skipta um vinnuumhverfi?
„Já, það eru margir sem geta ekki lengur unnið við það sem þeir gerðu áður og þurfa því að leita fyrir sér á nýjum slóðum. Þá horfum við til styrkleika hvers og eins. Maður sér fljótlega hvort að fólk er til dæmis gott í mannlegum samskiptum, það kemur fljótlega fram í viðtali. Einnig áttar maður sig á hvort fólk er stundvíst, hvort það hafi tilhneigingu til að afboða fundi eða koma of seint. Slíkt gæti verið merki um kvíða.“

Margir vilja fara rólega af stað í hlutastarfi

Vilja margir byrja að vinna í hlutastarfi? „Já, mjög margir vilja fara rólega af stað í hlutastarfi, sem svo getur farið stigvaxandi upp í fulla vinnu. En því miður er enn skortur á hlutastörfum á vinnumarkaði. Það er heldur ekki alltaf í boði að fara í hærra starfshlutfall þegar um hlutastörf er að ræða. Stundum reynir fólk að fara í fullt starf til að fá betri tekjur, jafnvel þótt hlutastarf myndi henta því betur. Í sumum tilvikum borgar Tryggingastofnun á móti atvinnuveitanda en aðeins tímabundið.“

Hvort gengur betur að útvega vinnu fyrir karla eða konur?
„Samkvæmt minni reynslu er heldur auðveldara fyrir konur að fá vinnu. Það er einfaldlega meira framboð af vinnu sem konur hafa gjarnan sinnt, svo sem í umönnun, heimilishjálp og slíku. Það á líka við um lagerstörf og fleira svo leggja sum fyrirtæki áherslu á að hafa jafnt kynjahlutfall.“

Allir geta jú lent í veikindum eða slysum og geta orðið sterkir starfsmenn þrátt fyrir það að því loknu.

Veitir þú fyrirtækjum upplýsingar um í hverju það felst að taka fólk sem kemur frá VIRK í vinnu?
„Ekki endilega. Flestir einstaklingar sækja sjálfir um störf og þá vita fyrirtækin ekki endilega að viðkomandi sé nýbúinn að ljúka starfsendurhæfingu hjá VIRK. En hafi ég samband við fyrirtæki fyrir einstakling þá kemur það fram. Það eru ennþá örfá fyrirtæki sem ekki hafa fulla vitneskju um hvað starfsendurhæfing hjá VIRK snýst og jafnvel fordóma, óttast þá að fólk verði aftur veikt og þess háttar. En langoftast er viðmótið hjá fyrirtækjum mjög jákvætt gagnvart einstaklingum sem eru að ljúka starfsendurhæfingu. Allir geta jú lent í veikindum eða slysum og geta orðið sterkir starfsmenn þrátt fyrir það að því loknu.“

Hvað er það erfiðasta sem kemur fyrir í svona starfi?
„Mér finnst erfitt að horfa upp á ef einstakling langar til að vinna, fær starf en það gengur ekki upp hjá honum. Það er sárt. Þá þarf stundum að biðja um starfsgetumat og fólk fer jafnvel á örorku. En sem betur fer gengur í flestum tilvikum vel hjá þeim sem fara að vinna og geta unnið.“

Nýr vinnustaður og ný verkefni alltaf áskorun

Hvað er skemmtilegast við þitt starf?
„Að sjá fólk blómstra á vinnumarkaði. Fólk útskrifast ekki alveg strax eftir að það byrjar að vinna. Fái það fulla vinnu er það í sambandi við okkur í svona mánuð, fari það í hálfa vinnu varir sambandið heldur lengur, í allt að þrjá mánuði. Þá hringjum við og athugum málið – hvernig gangi í samskiptum, minnum á mikilvægi þess að fá góða næringu, góða hvíld og svefn. Það tekur tíma að byggja upp vinnuþol. Hafi fólk ekki unnið í lengri tíma getur þetta verið erfitt. Nýr vinnustaður og ný verkefni eru jú alltaf áskorun.“

Er mikill munur á vinnumarkaði hér og í Póllandi?
„Ég hef ekki reynslu af þessu sjálf og hef ekki spurt samlanda mína þessarar spurningar. En ég veit hins vegar að hér er minna atvinnuleysi og fólk fær hærra kaup. Þess vegna kemur það hingað. Á móti kemur að það er dýrara að lifa hér, leiga hærri og Íslendingar eru að mér finnst almennt frekar lokaðir, það er því að vissu leyti erfitt fyrir útlendinga að aðlagast samfélaginu. Þessu finna þeir fyrir ef þeir af einhverjum orsökum missa vinnugetu.“

Það er gott að vinna í teymi þar sem ríkir traust og stuðningur og það er óhætt að segja það um teymið sem stendur á bak við atvinnutengingu VIRK.

Eru stofnanir á borð við VIRK í Póllandi?
„Nei, þess vegna vita þeir sem þaðan koma og frá fleiri löndum ekki um starfsendurhæfingu VIRK. Þeir fá hins vegar upplýsingar um starfsemina hér frá lækni sem svo sækir um þjónustu fyrir viðkomandi.

Við erum tólf atvinnulífstenglar sem vinnum fyrir VIRK á höfuðborgarsvæðinu og höfum reglulega fundi okkar í millum og skiptumst á faglegum og gagnlegum upplýsingum. Þrír atvinnulífstenglar starfa á landsbyggðinni og eru líka í sambandi við okkur hér þegar þörf krefur. Starfið í atvinnutengingu getur verið krefjandi en jafnframt skemmtilegt og gefandi þegar vel gengur. Það er gott að vinna í teymi þar sem ríkir traust og stuðningur og það er óhætt að segja það um teymið sem stendur á bak við atvinnutengingu VIRK.“

Texti: Guðrún Guðlaugsdóttir
Mynd: Lárus Karl Ingason

Viðtalið birtist í ársriti VIRK 2025.
Sjá nánar um Atvinnutengingu VIRK.